Nicola Sacco και Bartolomeo Vanzetti.
Ήταν μετανάστες. Ήταν εργάτες. Και ήταν αναρχικοί.
Εκτελέστηκαν στην ηλεκτρική καρέκλα της πολιτειακής φυλακής του Charlestown τα μεσάνυχτα της 22ας προς 23η Αυγούστου 1927. Υπήρξαν τα εξιλαστήρια θύματα μιας σκανδαλώδους δίκης-παρωδίας, καταδικασμένοι χωρίς επαρκή στοιχεία για συμμετοχή σε ένοπλη ληστεία που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο δύο ανθρώπων. Η δίκη, εμβληματική περίπτωση κρατικής αυθαιρεσίας, ανέδειξε τόσο τον θεσμικό ρατσισμό του αμερικανικού κράτους εναντίον της πιο φτωχής μερίδας μεταναστών (οι Ιταλοί, μαζί με τους Έλληνες και τους Ιρλανδούς, κατείχαν στις ΗΠΑ των αρχών του 20ού αιώνα την ετικέτα των "κακής ποιότητας" μεταναστευτικών ομάδων), όσο και την αντικομμουνιστική και αντιαναρχική υστερία του αστικού κράτους διαχρονικά.
Η υπόθεση των Σάκο και Βαντσέτι συγκλόνισε τις ΗΠΑ καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 και κινητοποίησε τα υγιέστερα και πιο ριζοσπαστικά κομμάτια της παγκόσμιας κοινής γνώμης: διανοούμενοι, προοδευτικοί πολιτικοί, σοσιαλιστές, αναρχικές και κομμουνιστικές οργανώσεις και χιλιάδες καθημερινοί άνθρωποι της εργατικής τάξης πρωτοστάτησαν σε ένα από τα πιο μαζικά, διεθνή κινήματα αλληλεγγύης σε πολιτικούς κρατουμένους της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας.
Μετά τη διάδοση της εκτέλεσης των δύο Ιταλών αναρχικών, ένα κύμα μαχητικών διαδηλώσεων ξεσηκώθηκε σε όλο τον κόσμο -από τις ΗΠΑ και την Αργεντινή μέχρι την Ευρώπη, τη Νότια Αφρική και την Ιαπωνία- ενώ βίαιες επιθέσεις έγιναν σε πολυάριθμες πρεσβείες, εργοστάσια, τράπεζες και κυβερνητικά κτίρια διεθνώς. Περίπου 200.000 άνθρωποι υπολογίζεται ότι παρακολούθησαν τη νεκρώσιμη πομπή.
Το χρονικό της υπόθεσης Σάκο και Βαντσέτι επηρέασε και ενέπνευσε ποικίλους τομείς της τέχνης, όπως τη μουσική, τη λογοτεχνία, τα εικαστικά, τα κόμικς, το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Τα ονόματα των Νικ και Μπαρτ παραμένουν ζωντανά μέχρι σήμερα, σχεδόν έναν αιώνα μετά, όταν τα ονόματα των διωκτών και σκευωρών τους δεν τα θυμούνται ούτε οι βιολογικοί τους απόγονοι.
Οι στίχοι του τραγουδιού που έγραψε ο Ennio Morricone για το σάουντρακ της εξαιρετικής ιταλικής ταινίας του 1971 'Sacco e Vanzetti' που σκηνοθέτησε ο Giuliano Montaldo, αναφέρουν:
Here's to you Nicola and Bart
Rest forever here in our hearts
The last and final moment is yours
That agony is your triumph.
*Το επετειακό σκίτσο των Σάκο και Βαντσέτι αφιερώνεται στον Πολιτιστικό Σύλλογο Φίλων Μουσικής Ennio Morricone που εδρεύει στη Λάρισα.
